MÜHENDİSLİK MİMARLIK ÖYKÜLERİ X
Sunuş
Sunuş
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Mühendislik Mimarlık Öyküleri Serisi’nin ilk kitabını 2004 yılında; kıymetli meslektaşlarımız Mahmut Kiper, Nadir Avşaroğlu, Aslı Öztürk, Melih Şahin, Orhan Örücü ve 2009 yılında aramızdan ayrılan Sümmani Can’ın büyük emekleri ile yayımladı.
Serinin yaşama geçirilmesinde ve bugün 10. kitabına ulaşmasında Yönetim Kurulumuzun önceki başkanları Kaya Güvenç ve Mehmet Soğancı’nın özverisi ve güveni bizlere de aynı özen ve bilinçle hareket etme sorumluluğu verdi.
Serinin her kitabında ülkemizin sanayileşme ve kalkınma serüveninde mesleğimizin ve meslektaşlarımızın emeğinin nasıl yaşayan birer mirasa dönüştüğünü izledik.
Genç Cumhuriyet’in planlı kalkınma, sanayileşme ve kentleşme gayretlerinin ayak izlerini görebilmek ve yeni nesillerle paylaşabilmek açısından Mühendislik Mimarlık Öyküleri’nin her bir kitabı, bulunmaz birer kaynak olarak kütüphanelerimizin ve hafızamızın önemli boşluğunu doldurdu.
Meslek tarihimiz için önemli gelişmeleri, değerlendirmeleri ve dönüşümleri takip edebileceğimiz bu sayıda; ülkemizde bir çıkmaza sürüklenen mesleklerimizin önündeki engeller kalktığında neler yaratabileceğini görmek her şeye rağmen umudumuzu büyütüyor.
Bu kitapta ve serinin tüm kitaplarında yer alan öykülerin bizden sonraki nesillerin yaratıcı girişkenliğine ilham olmasını diliyoruz.
Sadece TMMOB’nin kurumsal tarihini değil, ülkemizin mühendis, mimar ve şehir plancılarının mesleki tarihi için büyük önem taşıyan bu seriyi bizlere kazandıran tüm arkadaşlarımıza, seriye emek veren tüm dostlarımıza içten ve sonsuz bir teşekkürü borç biliriz...
Emin Koramaz
TMMOB Yönetim Kurulu Başkanı
Önsöz
2002 yılında göreve seçilmiş 37. Dönem TMMOB Yönetim Kurulu’nda yer alan Metalürji Mühendisi Mahmut Kiper’in önerisiyle ve onun koordinasyonuyla o dönem ki Yönetim Kurulu’nun onayıyla ve TMMOB Başkanı Kaya Güvenç’in de büyük desteğiyle bazı çalışmalar başlatıldı. Bu çalışmalar sonucunda Birliğin kuruluşunun 50.yılı olan 2004 yılında TMMOB 50. Yıl Andacı ve Mühendislik Mimarlık Öyküleri-1 kitabı çıkarıldı. Bu iki çalışmayı da gerçekleştiren ekipte Mahmut Kiper ve Maden Mühendisi Nadir Avşaroğlu ile birlikte Çevre Mühendisi Aslı Öztürk Uygun ve Elektrik Mühendisi Orhan Örücü’de bulunmaktaydı. Ardından her iki yılda bir TMMOB’nin bayramı diyebileceğimiz genel kurullar hedeflenerek “Mühendislik Mimarlık Öyküleri” serisine yeni bir kitap eklendi ve elinizdeki bu çalışmayla seri 10.kitabına ulaştı. Her biri yaklaşık iki yıl süren hazırlık çalışmalarına zaman zaman Makine Mühendisi Melih Şahin ve anısını saygıyla andığımız Orman Mühendisi Sümmani Can da katkı verdi. İlk altı kitabın koordinasyonunu Mahmut Kiper, son dört kitabın ise Nadir Avşaroğlu üstlendi.
TMMOB yayını olarak süregelen bu serinin bu günlere ulaşmasında her dönem görev alan TMMOB Yönetimlerinden, Kaya Güvenç ve ardından TMMOB Başkanlarımız olan Mehmet Soğancı ve Emin Koramaz’dan da büyük destekler gördük. Geçen 22 yılda görev yapan TMMOB Başkanlarımıza, Yönetim Kurulu üyelerimize ve kitabın yayına hazırlanmasında emeği geçen ilk kitaptan başlayarak Bülent Akça, ardından serinin son sayılarına kadar kitabı yayına hazırlayan Dijle Göksoy Konuk’a ve tasarımda katkılar sunan diğer arkadaşlarımız Eren Şahiner ve Mutlu Arslan’a teşekkürlerimizi sunuyoruz. Kuşkusuz asıl teşekkürümüz bu kitapları var eden öyküleri bizimle paylaşanlara...
İlk kitapta bu serinin amacı şöyle dile getirilmişti;
“Mühendislik mimarlık öyküleri ile amaçlananlardan biri, başarılı uygulamaları hatırlatmak ya da bilinmesini sağlamak; bir diğeri, üretimde mühendisin mimarın öneminin anlaşılmasına katkı koymak ve çalışmalarda yer almış meslektaşlarımızı anarak belki de gecikmiş bir vefa borcunu bir nebze ödemek, sonuncusu da ne zorluklarla kurulanların ne kadar kolay yıkılıp satıldığını ya da yok edildiğini göstermektir.”
Mühendislik Mimarlık Öyküleri serisini oluşturan 10 kitapta bu amacın büyük ölçüde sağlandığını düşünüyoruz.
İlk kitabın hazırlık çalışmalarının başladığı
2002’den bu yana 22 yıl, yayınlandığı
2004’den bu yana 20 yıl geçti.
Dile kolay neredeyse çeyrek asırlık bir çalışma
Gayretle, umutla, inatla ve gururla
İlk günkü o kadro tam 10 kitap yayınladık
Bu 10 kitapta, sizlere 120 öykü aktardık
Bu son kitabın ardından
Mühendislik-Mimarlık Öykülerine son veriyoruz.
Bu ülkenin, bu toprakların sanayileşmesine ışık tutmaya,
Memleketimizi var eden ancak çoğu artık var olmayan
Kuruluşlarımızı belgelemeye çalıştık
Bunları kuran, çalıştıran, meslekdaşlarımızı
Yetiştiren mühendis ve mimarları andık
Başarılarını aktardık, onlarla gururlandık
Her güzel şey gibi
Mühendislik-Mimarlık Öyküleri’nin de sonuna geldik...
Sevinçliyiz;
TMMOB tarihinin en uzun soluklu
En çok okunan, ikinci baskıları yapılan
Öğrenciler başta olmak üzere
Çok geniş kitlelere ulaştırılan
Bir yayın oldu
Kıvançlıyız;
Dost Kitapevi tarafından bulundurulmak istenen
TRT Radyolarında konuşulan ve röportaj verilen
TMMOB kadroları tarafından en çok talep edilen
Okullarda yardımcı ders kitapları olarak okutulan
Üniversitelerde birçok çalışmaya konu olan
Bir seri tarihteki yerini aldı
Gururluyuz;
TMMOB’nin en uzun komisyon çalışması olmasından
22 yıldır isteği hiç bitmeyen arkadaş çalışmasından
Bu yayın aracılığı ile kurduğumuz dostluklardan
Ama üzülüyoruz;
Hep birlikte çeyrek asır emek verdiğimiz
Her okuduğumuz yazıda buradan öykü çıkar mı dediğimiz
Her öyküyü ince eleyip sık dokuyarak seçtiğimiz
Bir yayını sonlandırdık
Bu son kitapta baskıdan çıkınca
Hep beraber bir masada toplanacağız
Başarmanın onuru ile kadeh kaldıracağız
Muvaffak olmanın, ama en çok da
Baba ocağından gelin giden
Bir kız babasının gururuyla üzüleceğiz.
Övünç, kıvanç, gurur ve buruklukla
Hoşçakalın...
Nadir Avşaroğlu
Koordinatör
İçindekiler
Sunuş............................................................................................................................................5
Emin Koramaz
Önsöz............................................................................................................................................7
Nadir Avşaroğlu
Teşekkür... ...................................................................................................................................11
Mehmet Soğancı
Mühendislik Mimarlık Öyküleri 20 Yaşında!...............................................................................13
Kaya Güvenç
Cumhuriyetimizin Öncü Mühendis ve Mimarlarına Saygıyla.....................................................17
Mahmut Kiper
Türkiye’nin İlk Plak Fabrikaları......................................................................................................33
Gökhan Akçura
Doğu’nun İlk İki Üniversitesinin Kuruluş Tarihçeleri Üzerine Karşılaştırmalı Birİnceleme....57
Doç. Dr. Eren Kömürlü
Tophane’den Makine ve Kimya Endüstrisi’ne............................................................................89
Mahmut Kiper
Mühendishâne Başhocası İshak Efendi.......................................................................................107
Karaelmas İnsanının Bitmeyen Dramı: Mükellefiyet...................................................................115
Nadir Avşaroğlu
Sıradışı Öncü Bir Mühendis: Suat Ferit Yasa...............................................................................135
Mahmut Kiper
Osmanlıda Mesleki Teknik Eğitim Kurumları: Kondüktör Mektebi.............................................147
Yrd. Doç. Dr. Kemal SAYLAN
Uğurlu Dev Tesislerden Doğan Şehirler.........................................................................................167
Mahmut Kiper
Türk Mühendis ve Mimar Birliği Nizamname-i Esasisi (İzmir, 1924)...............................................189
Çeviri: Şeref Etker